12 Νοεμβρίου, 2024
 Πύργος, Λεπτομερής περιγραφή

     Ο πύργος ήταν τετράγωνος πλευράς 10,50 μέτρων, αν και ο ανατολικός τοίχος έχει καταρρεύσει ολοκληρωτικά, ενώ από τον βόρειο σώζεται μόνο ένα μικρό τοιχίο, κάτι σαν θεμέλιο κάτω από τη βάση του πύργου. Στέκεται σε ένα ύψος 7,30 μέτρων και είχε πάχος τοίχων 0,90 μέτρα. Είναι κτισμένος, σε εξαιρετικά ανώμαλο έδαφος, με πέτρες και ασβεστοκονίαμα συν τη χρήση των πλινθίων και θεμελιωμένος απ’ ευθείας στο φυσικό βράχο. Η τεκτονική που χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του έγκειται στην επαναχρησιμοποίηση κλασικών τετράγωνων λίθων για τις γωνίες και για τις πρώτες τρεις ή τέσσερις επιφάνειες των τοίχων, ενώ για το υπόλοιπο, πελεκούσαν ελαφρώς τις πέτρες, έβαζαν στα κενά κεραμίδια και τις προσάρμοζαν με κονιάματα. Φαίνεται κάποια κλασική βάση και στη συνέ-χεια το φράγκικο χτίσιμο, χωρίς ιδιαίτερη επιμέλεια. Ουσιαστικά όμως καμία σχεδόν κλασική τεκτονική δεν χρησιμοποιείται στην κατασκευή του παρά την παρουσία της Άσκρης του Ησιόδου στην Κοιλάδα των Μουσών.
     Με εξαίρεση το βόρειο τοίχο, πουθενά αλλού δεν υ-πάρχουν θεμέλια, αλλά απλά οι τοίχοι κτίζονται πάνω στους συνεκτικούς βράχους. Στη νοτιοδυτική θεμελίωση υπάρχει μία εξωτερική ενίσχυση του τοίχου. Αυτό απαιτεί ένα ουσιαστικό στήριγμα και στη νοτιοανατολική γωνία του πύργου που να αποτρέπει την ολίσθηση του νότιου τοίχου κάτω από τη βουνοπλαγιά. Κάποια μορφή θεμελίωσης έγινε στη βόρεια πλευρά, τόσο για να διευρυνθεί η βάση στο 10Χ10, όσο και για να αγκαλιάσει το βράχο και να στερεώσει έτσι τον πύργο από οποιαδήποτε ολίσθηση.
     Έξω από τον πύργο δεν γίνεται κάποια αρχιτεκτονική διάκριση μεταξύ των διαφόρων ορόφων και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι ο πύργος είχε επιχρισθεί (σοβατισθεί). Τα πρότυπα της τεκτονικής, ειδικά γύρω από τις πόρτες και τα παράθυρα είναι πολύ απλά. Τα παράθυρα είναι μόνο σχισμές διαστάσεων 200 X 600 χιλιοστά περίπου, με κομμένες τις άκρες των πετρών. Από αυτό το κτίσιμο μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν ειδικευμένοι τεχνίτες αλλά από αυτούς που είχε διαθέσιμους η τοπική κοινωνία. Οι παχιοί τοίχοι και τα στενά παράθυρα δεν σχεδιάστηκαν μόνο για προστασία. Κατασκευάστηκαν πρώτιστα για να παρέχουν δροσιά το καλοκαίρι και ζεστασιά στους χειμωνιάτικους μήνες.
     Είχε ένα ισόγειο θάλαμο ύψους 2,50 μέτρων και δύο ορόφους, τουλάχιστον 2,50 μέτρα έκαστος, χωριζομένους με ξύλινο δάπεδο. Το ισόγειο και ο τελευταίος όροφος είχαν θολωτές οροφές. Ο ισόγειος θάλαμος είναι αρκετά χαμηλός, από τη βάση του πύργου μέχρι τα 2 μέτρα ύψος. Ήταν μια τεχνική που υιοθετήθηκε προφανώς μόνο στους πύργους που χτίστηκαν επάνω σε πολύ ανώμαλο έδαφος για να παρέχουν ένα πρώτο πάτωμα επιπέδων. Η είσοδος ήταν στον 1ο όροφο και από εκεί κατέβαιναν στο ισόγειο μέσα από ένα άνοιγμα στη θολωτή στέγη. Για το 2ο όροφο και την κορυφή χρησιμοποιούσαν ξύλινες σκάλες ή ανε-μόσκαλες που περνούσαν πάλι μέσα από ανοίγματα στις οροφές. Ο     μικρός χώρος και η μη ύπαρξη εξωτερικής εισόδου στο ισόγειο, αποκλείουν την παραμονή ζώων.
     Το ανώμαλο έδαφος γύρω από τον πύργο πρέπει να είχε απαιτήσει κάποια μορφή ξύλινης κεκλιμένης ράμπας, γέφυρας, ή κλιμακοστάσιου για την άνοδο στην ανατολική πλευρά. Από εκεί με τη βοήθεια ενός σταθερού ξύλινου κλιμακοστάσιου ή με ξύλινη σκάλα θα ανέβαιναν στον 1ο όροφο, όπου και η είσοδος του πύργου. Υπάρχει μια εστία στο επίπεδο του 1ου ορόφου, κάτι που δεν συναντάμε σε κανένα άλλο πύργο. Ο σωλήνας είναι στο εσωτερικό του νότιου τοίχου και κατασκευασμένος από την αρχή. Αυτό ήταν η μόνη άνεση που σημειώθηκε σε οποιονδήποτε από τους πύργους της ηπειρωτικής Κεντρικής Ελλάδας. Αυτά τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα φαίνονται να δείχνουν τους πύργους που κατασκευάζονται με μία περισσότερο από προσωρινή και παροδική κατοχή. 
     Γύρω από τον πύργο δεν φαίνεται κανένας προστατευτικός τοίχος ή κάποια περίφραξη. Η είσοδος κοιτούσε προς την Επισκοπή, όπου ήταν τότε το χωριό. Από την έλλειψη του προστατευτικού τοίχου δεν μπορούμε να ομιλούμε για αμυντική εγκατάσταση, εκτός από τη γενικότερη προστασία που παρέχει, οποιοδήποτε υψηλό κτήριο, με μια πρόσβαση από τον πρώτο όροφο. Ασφαλώς δεν προο-ρίζονταν σαν καταφύγιο του χωριού, όπως ήταν το Πυργάκι για την αρχαία Άσκρη. Εξ άλλου δεν απασχολούσε τους Φράγκους η ασφάλεια του χωριού, αλλά η προσωπική τους προστασία από ληστρικές ή άλλες επιθέσεις, που άνετα μπορούσε να τους προσφέρει ο πύργος. Ευρισκόμενος όμως, ακριβώς πάνω από το χωριό, την Παναγιά, έδινε τη δυνατότητα ελέγχου του χωριού και κυρίως, με την εξαίρετη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις, που τον καθιστά θαυμάσιο παρατηρητήριο, εξασφάλιζε την παρατήρηση προς τα ανατολικά, από όπου ήταν δυνατή η προσέγγιση εχθρικών δυνάμεων. 
     Η μελέτη του πύργου διενεργήθηκε από τον P. Lock. Ο πύργος θεωρήθηκε από αυτόν ότι είναι μεσαιωνικός, παρόλο που κάποια μοναδικά χαρακτηριστικά στην αρχιτεκτονική του συμβολίζουν μια πολύ πιθανή τουρκική δομή. Αυτά τα μοναδικά χαρακτηριστικά, για παράδειγμα το χτιστό τζάκι, είναι, σύμφωνα με τον J. L. Bintliff, πιθανότερο να αντανακλούν το γεγονός ότι ο πύργος της Άσκρης είναι, κατά κύριο λόγο, ο ψηλότερος και πιο ορατός από τους μεσαιωνικούς πύργους που μελετήθηκαν στη Βοιωτία, σε μια χρονολογική περίοδο.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970 ο πύργος ήταν ψηλότερος με μία μεγάλη τρύπα στον νότιο τοίχο, όπου ανέβαιναν οι τολμηροί νέοι του χωριού. Από τότε έχουν καταρρεύσει δύο μεγάλα κομμάτια, που βρίσκονται το ένα στη βάση του πύργου και το άλλο στην άκρη του γειτονικού αμπε-λιού, χωρίς να έχουν διαλυθεί, πράγμα που σημαίνει ότι το ασβεστοκονίαμα ήταν ισχυρό.
Ευρύτερη Περιοχή
     Λίγο πιο κάτω από τον πύργο και σε απόσταση 150 μέτρων περίπου προς τα νοτιοανατολικά, υπήρχε το πηγάδι για την ύδρευση της φρουράς. Κοντά στο πηγάδι υπήρχε το εξωκλήσι του Αγ. Ταξιάρχη. Σήμερα έχει τοποθετηθεί εκεί ένα πρόχειρο εικονοστάσιο. Εκεί γύρω και κυρίως προς τη δυτική πλευρά του υψώματος, μπορεί κανείς να βρει, ακόμη και τώρα, διάφορα οστρακοειδή, μεγαλύτερα των 10 εκατοστών.
     Η περιοχή μεταξύ Πύργου και Βατερής λέγεται «Τρύπιο Λιθάρι», από τον ομώνυμο βράχο που συναντά κανείς εκεί. Μέσα από την τρύπα του βράχου περνούσαν τα παιδιά για θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Εδώ μπορούμε να επισημάνουμε τη βυζαντινή ονομασία της περιοχής και τη διατήρησή της αναλλοίωτη μέχρι σήμερα.
     Γύρω από την κορυφή του υψώματος «Παλιοβορός», τη νοτιοδυτική πλευρά του οποίου κατέχει ο Πύργος, υπάρχουν δύο κοίλοι βράχοι, που διατηρούν το νερό μέχρι τον Μάιο και γεμίζουν με τις ανάλογες βροχοπτώσεις.