Η δημιουργία των Μουσών ξεκίνησε μετά την νίκη του Δία επί των Τιτάνων. Ο Ησίοδος διηγείται στη «Θεογονία» τη γέννηση των Μουσών, που τις ξέρουμε και από την «Ιλιάδα» ως κόρες του Δία. Για τη γέννηση των Μουσών έλεγαν ακόμα πως όταν ο Δίας γιόρταζε το γάμο του, ρώτησε τους άλλους θεούς που ήταν καλεσμένοι αν τους έλειπε τίποτε, κι εκείνοι απάντησαν ότι θα έπρεπε τώρα ο Δίας να φτιάξει κάποιες θεότητες που θα μπορούσαν, με ταιριαστά λόγια και μουσική επάξια, να υμνολογήσουν τα μεγάλα κατορθώματα του Δία και τον θαυμαστό τρόπο με τον οποίο έβαλε σε τάξη το σύμπαν, τον κόσμο των θεών και των ανθρώπων.
     Εννιά νύχτες πλάγιαζε ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων, ο Δίας, μακριά από τους άλλους θεούς, με τη Μνημοσύνη, την κόρη του Ουρανού και της Γης και κυρά του βοιωτικού βουνού Ελευθήρα. Όταν έφτασε ο καιρός της, η Μνημοσύνη γέννησε εννιάδυμα, τις εννέα Μούσες, στην Πιερία, όχι πολύ μακριά από την κορυφή του Ολύμπου. Καθώς είχαν κοινούς και τους δυο γονείς τους, οι Μούσες συμφωνούσαν σε όλα.
     Έτσι λοιπόν φαίνεται ότι γεννήθηκαν οι Μούσες, κήρυκες και υμνωδοί του μεγαλείου του Δία και του «κόσμου» του, δηλαδή των νόμων που έβαλε να διέπουν τη ζωή θεών και ανθρώπων. Ζούσαν μια χαρούμενη ζωή εκεί στον Όλυμπο, τραγουδώντας με γλυκιά φωνή θείες μελωδίες και ύμνους και χορεύοντας κοντά στον πατέρα τους, τον Δία, που χαιρόταν να τις ακούει. Στην αρχαία λογοτεχνία, οι Μούσες παίρνουν μέρος στα συμπόσια στον Όλυμπο. Εκείνες τραγουδούν, ενώ ο θεός Απόλλων τις συνοδεύει στο τραγούδι με τη λύρα του. Επίσης χορεύουν διασκεδάζοντας τον Δία και τους άλλους θεούς, κατά τη Θεογονία του Ησιόδου.
     Επειδή τις Μούσες τις γέννησε η Μνημοσύνη στην Πιερία, γι' αυτό και λέγονται «Πιερίδες». Στον Όμηρο λέγονται απλώς «Ολυμπιάδες» και δεν έχουν ακόμα συσχετιστεί με τον Ελικώνα. «Ελικωνιάδες» είναι για τον Ησίοδο, αφού στον Ελικώνα τού παρουσιάστηκαν, αλλά και στις περισσότερες άλλες πηγές φέρονται να συχνάζουν στον Ελικώνα, κάπως μεταγενέστερες μόνο πηγές τις παρουσιάζουν να κατοικούν και στον Παρνασσό. Τα επίθετα αυτά δηλώνουν τους τόπους λατρείας τους (τα λατρευτικά κέντρα των Μουσών), που πολλές φορές είχαν μεταξύ τους σχέση ανταγωνιστική. Οι Μούσες του Ελικώνα συνδέονται με τη λατρεία του Απόλλωνα και είναι και οι πιο γνωστές.