Τα ερείπια της Επισκοπής βρίσκονται στις ανατολικές καταπτώσεις του υψ. Πυργάκι, δεξιά του κυρίου δρομολογίου προς την κοιλάδα των μουσών και αμέσως μετά τη δεύτερη διακλάδωση προς Χριστό. Βρίσκεται στις πηγές του ομωνύμου ρέματος και στο κέντρο περίπου του παλαιού χωριού Παναγιά.
Στα ερείπια διακρίνονται ίχνη τοιχογραφίας από τα οποία συνάγεται ότι πρόκειται για βυζαντινό κτίσμα, ανάλογο με την εκκλησία του Χριστού. Ο τρόπος κατασκευής της σε συνδυασμό με τη μη ύπαρξη εντοιχισμένων αρχαίων λίθων, δείχνει ότι πρέπει να κτίσθηκε μετά τον 9ο αιώνα. Εξάλλου το χωριό συγκεντρώθηκε στην υπόψη περιοχή γύρω στο 1200 μ.Χ.
Η ύπαρξη στον περιβάλλοντα χώρο αρχαίων λίθων δεν αποκλείει την ύπαρξη αρχαίου ναού και τη χρησιμοποίηση τέτοιων υλικών για το αρχικό του κτίσιμο. Η μελέτη των κεραμικών στην περιοχή δείχνει ανθρώπινη δραστηριότητα από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους, στη συνέχεια ηρεμία και ουσιαστική ανάκαμψη μετά το 1200.
Το όνομά της οφείλεται προφανώς στην επισκοπή Θεσπιών, η οποία λειτουργούσε από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και είχε ως έδρα τη συγκεκριμένη περιοχή. Ειδικότερα, μέχρι τα μέσα του δωδεκάτου αιώνα υπήρξαν τουλάχιστον οκτώ επισκοπές στην περιοχή της Βοιωτίας: Θηβών, Θεσπιών, Καστορίου, Κανάλας, Τριχών, Πλατάνας, Δαύλειας, και Κορώνειας.
Σύμφωνα με μία εισήγηση στην Εταιρεία Βοιωτικών Μελετών: «η Ζαρατόβα, της οποίας ο επίσκοπος καλείται επίσης και επίσκοπος Θεσπιών (Ο Ζαρατοβίων, ήτοι Θεσπιών), πρέπει πιθανώς να ήταν στην περιοχή της αρχαίας Άσκρης, ένα μέρος της οποίας είναι ακόμα γνωστό τοπικά ως Επισκοπή, περιοχή ενός σημαντικού βυζαντινού θρησκευτικού κτιρίου. Αυτή είναι μόνο 9 χλμ από την περιοχή των αρχαίων Θεσπιών, και γειτονεύει με μια σημαντική Φραγκική περιοχή, η οποία θα ήταν έπειτα το επισκοπικό Zaratoviensis των δυτικών αρχείων. Η Ζαρατόβα δεν μπορεί να ταυτίζεται με τις αρχαίες Θεσπιές, οι οποίες ήταν το βυζαντινό και Φραγκικό Ερημόκαστρο».
Από φωτογραφία του 1890 φαίνεται να έχουν γίνει κάποιες ανασκαφές. Στοιχεία όμως των ανασκαφών δεν βρέθηκαν.
Από μία πρώτη εξέταση των ερειπίων, δεν φαίνεται να ήταν ναός, αλλά μάλλον το επισκοπείον. Θέση ναού εκεί γύρω δεν έχει εντοπισθεί. Εκτιμάται όμως ότι υπήρχε και από τη θέση της και το όνομα του χωριού μπορούμε υποθέσουμε ότι επρόκειτο για εκκλησία της Παναγίας.
(Φωτογραφία: P. Jamot, 1890)