10 Δεκεμβρίου, 2024
 Αρχαιότητες

     Η ζωή της Άσκρης είναι συνδεδεμένη με το ποτάμι που λέγεται Περμησσός, ο οποίος πηγάζει από την ανατολική πλευρά του Ελικώνα για να εκβάλει μετά από πολλά χιλιόμετρα στον Κορινθιακό κόλπο κοντά στην Δομβραίνα. Εκεί, στην ανατολική πλευρά του Ελικώνα, πριν αυτός συνεχίσει τη ροή του στον κάμπο του Νεοχωρίου, στην άνω κοιλάδα του Περμησσού, που σήμερα έχει επικρατήσει σαν κοιλάδα των Μουσών, συναντά κανείς πάρα πολλά αρχαία λείψανα. Τέτοια λείψανα συναντά κανείς και σε όλη την υπόλοιπη περιοχή από την Λιχουδιά μέχρι την κορυφή του Ελικώνα και από τον Παλιοβορό μέχρι τον Άγιο Νικόλαο. Λείψανα διαχρονικά, από την Μυκηναϊκή περίοδο, τους ιστορικούς χρόνους, την Ρωμαϊκή εποχή, το Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία, που δείχνουν αδιάψευστα την ύπαρξη συνεχούς ζωής πέρα από 3.500 χρόνια. Από τα λείψανα αυτά φαίνεται ότι στην Κοιλάδα των Μουσών υπήρχε μια σημαντική κοινότητα από τις αρχές τουλάχιστον της εποχής του Χαλκού μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ. ταλαντευόμενη γενικά από τη θέση της Άσκρης μέχρι την Επισκοπή, για να καταλήξει τελικά, στη σημερινή της θέση. Ειδικότερα:
     Στην Λιχουδιά βρέθηκε ένας βράχος με επιπεδοποιημένη τη μια πλευρά όπου είχε σκαλισθεί η κεφαλή ενός βοδιού και η λέξη «ΑΠΟΛΛΩ».
     Στην εκκλησία του νεκροταφείου, τον Άγιο Βλάσιο, υπάρχουν αρχαίες πλάκες με επιγραφές.
     Στο ύψωμα του Παλιοβορού έχουμε ένα μεσαιωνικό πύργο στην ομώνυμη περιοχή και λείψανα από αρχαϊκό τείχος στην Βατερή. Η ΝΔ πλαγιά του Πύργου ήταν γεμάτη λείψανα οστρακοειδών πολύ παλαιάς εποχής.
     Πλησίον του εξωκκλησίου του Αγίου Γεωργίου, υπάρχουν λείψανα αρχαίου ναού με σχετικό περίβολο, ενώ η περιοχή από εκεί μέχρι την Επισκοπή είναι γεμάτη από κατεργασμένους λίθους τοιχοποιίας. Πιθανόν να πρόκειται για το ναό της Ήρας, που αναφέρει ο Μιχαήλ Αποστόλου στις παροιμίες του.
     Στο δυσπρόσιτο ύψωμα «Πυργάκι» με τη μοναδική θέα, υπάρχει πύργος της ιστορικής εποχής με προστατευτικό τείχος και κάποιες προωθημένες σχετικά θέσεις αμύνης. Πρόκειται για τον Κερησσό που έσωσε μεν τους Βοιωτούς από την εκστρατεία των Θεσσαλών, όχι όμως και τους Θεσπιείς από την οργή του Επαμεινώνδα.
     Δυτικότερα, κοντά στους πρόποδες του Ελικώνα, βρίσκεται η θέση του αδήτου των Μουσών, όπου από τις ανασκαφές που έγιναν στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, εντοπίστηκαν μεταξύ των άλλων, τα θεμέλια του ναού, τα βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών και το θέατρο. Τα συγκεκριμένα έργα έδωσαν μία χαρακτηριστική λαμπρότητα στην περιοχή, αφού απετέλεσαν σπουδαίο λατρευτικό χώρο και εκεί οργανώνονταν μουσικοί αγώνες, τα λεγόμενα μουσεία, με χορηγό ακόμη και τον αυτοκράτορα της Ρώμης. Στο εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου υπάρχει μία κολόνα με ονόματα συμμετεχόντων στα μουσεία.
     Σημαντικές πλάκες με διάφορες επιγραφές βρέθηκαν κάτω από την πηγή του Κοκκαλά και παραλήφθηκαν από τις αρχές, χωρίς καμία ενημέρωση των κατοίκων του χωριού.
     Στην κορυφή του Ελικώνα, παρά το τριγωνομετρικό με υψοδείκτη 1.401 μέτρα που είναι ορατό από την Άσκρη, βρίσκονται τα ερείπια αρχαίου κτίσματος, από όχι καλά δουλεμένη πέτρα. Πιθανόν να πρόκειται για το βωμό του Δία, τον οποίο επικαλείται μεταξύ των άλλων και ο Απολλόδωρος ο Ρόδιος. Περί τα 200 μέτρα βόρεια του ναού, κατηφορίζοντας προς την καμπή του βοιωτικού Κηφισού, σε μία χαρακτηριστική αιθρία, συναντάμε την περίφημη πηγή «Ιπποκρήνη».
     Παλαιότερα υπήρχε στην Μεσιανή Βρύση μία επιτύμβια πλάκα με την επιγραφή:

«ΤΗΝΙΕΡΑΝΚΕΦΑΛΗΝΗΡΩΔΟΥΓΑΙΑΚΑΛΥΠΤΕΙ
ΨΥΧΗΔΕΝΜΟΥΣΑΙΣΤΑΞΙΝΕΧΕΙΔΕΚΑΤΗΝ»

Δεν αποκλείεται να πρόκειται για τον Ηρώδη τον Αττικό.